Betekenisvolle ontmoetingen in de buurt

Erik van Marissing is geestelijk vader van het Buurtterras Kattenbroek in Amersfoort, een mobiele ontmoetingsplek. Hij zocht gelijkgestemden en organiseerde een bijeenkomst die, hoe kan het ook anders, grotendeels buiten op pop-up terrasjes plaatsvond.

In juni kondigden we op dit platform de eerste landelijke bijeenkomst van mobiele ontmoetingsplekken aan. Erik van Marissing, initiatiefnemer van het Buurtterras Kattenbroek in Amersfoort, meende dat het goed zou zijn om eens wat initiatieven bij elkaar te brengen en te peilen of er bredere belangstelling voor dit onderwerp zou zijn. Gesteund door LSA Bewoners en LPB Platform voor Buurtgericht Werken organiseerde hij in zijn eigen wijk een werkbijeenkomst die, hoe kan het ook anders, deels buiten op een aantal pop-up terrasjes plaatsvond. Hij schrijft erover op Buurtwijs.

Experimenteren en improviseren

‘Als initiatiefnemer van Buurtterras Kattenbroek zoek ik geregeld contact met gelijkgestemden in het land. Het is heel inspirerend om te horen wat anderen ertoe beweegt om er met karretjes, bakfietsen, busjes en wat al niet meer op uit te trekken en hoe ze het aanpakken. Het is ook heel handig om elkaar te behoeden voor allerlei misstappen, hoewel je bij mobiele ontmoetingsplekken misschien beter kunt spreken van voortschrijdend inzicht. Experimenteren en improviseren zijn immers de beste manier om te laten zien dat je de (mede)bewoners in je buurt of wijk serieus neemt, dat je kunt meebewegen en dat je voortdurend op zoek bent naar een werkwijze en verschijningsvorm die aansluit bij de leefwereld.’

‘Wat al die gesprekken met initiatiefnemers van mobiele ontmoetingsplekken met elkaar gemeen hebben, is een soort onuitgesproken consensus over het feit dat dit soort plekken ertoe doen, dat we niet zo goed kunnen benoemen waar ‘m dat nu precies in zit en dat het soms best kan steken dat je als initiatiefnemer veel complimenten krijgt, maar als het erop aankomt net nergens bij hoort. Dat is zeker het geval als je niet bent verbonden aan bijvoorbeeld een gemeente, woningcorporatie of welzijnsstichting. Het ontbreken van een vaste plek, een afgebakende doelgroep of een specifiek aandachtsveld is kennelijk verwarrend.’

Speelsheid, tijdelijkheid en een open houding

‘Tijdens mijn virtuele rondje langs allerlei mobiele ontmoetingsplekken in het land, heb ik de aanwezigen laten zien dat juist deze kenmerken het mogelijk maken om in contact te komen met mensen die zich op andere plekken minder snel laten zien en dat je met speelsheid, tijdelijkheid en een open houding de nieuwsgierigheid van (mede)bewoners kunt opwekken. De voorbeelden uit het land maakten bovendien duidelijk dat veiligheid en vertrouwen niet alleen te maken hebben met gebouwen, regels en afspraken, maar ook met persoonlijke aandacht, je ergens welkom voelen en in je waarde gelaten worden. Mobiele ontmoetingsplekken zijn bij uitstek gelegenheden waar de gewone, alledaagse dingen belangrijk genoeg zijn voor een praatje of een voorzichtige kennismaking en waar iedereen op zijn of haar eigen manier gehoord en gezien kan worden.’

Hyperlokale vraagstukken

‘De collectieve impact is voor zover bekend nog niet als zodanig onderzocht, maar het kan niet anders of al die lokale initiatieven bij elkaar hebben hun stempel gedrukt op de buurten en wijken waar ze actief zijn. Ze zorgen vaak met kleine gebaren voor betekenisvolle ontmoetingen. Voor de een is dat het er mogen zijn, voor een ander het in contact komen met medebewoners en voor weer een ander is het een zetje in de richting van (vrijwillige) hulp en ondersteuning. Ook heb ik tijdens mijn ronde door het land gezien dat op mobiele ontmoetingsplekken vaak de hyperlokale vraagstukken boven komen drijven en dat ze daarom ook voor professionals van waarde zijn.’

Verschillende rollen

‘Hoewel vaak gedacht wordt dat mobiele ontmoetingsplekken een antwoord vormen op door bezuinigingen weggevallen ontmoetingsplekken en contactmomenten van bijvoorbeeld welzijnswerkers, is dat slechts ten dele het geval. De Mobiele Ontmoetingsplek (MOP) in Maastricht startte bijvoorbeeld als initiatief om bewoners op locatie te kunnen helpen met het aanmelden op een online platform voor informele zorg. De Debatmobiel in Den Haag ontstond vanuit de wens van een aantal bewoners om het gesprek op gang te brengen over het samenleven in de buurt en de inrichting van de openbare ruimte. En sommige mobiele ontmoetingsplekken vormen juist een aanvulling op bestaande ontmoetingsplekken zoals buurthuizen en informatiewinkels. De bakfiets in de Amersfoortse wijk Liendert is daar een goed voorbeeld van. Dit initiatief van de welzijnsstichting en wordt met steun van de gemeente Amersfoort ingezet om juist ook op andere momenten en andere plekken contacten met en tussen bewoners te bevorderen.’

Geen twee plekken hetzelfde

‘Als de bijeenkomst in Amersfoort iets duidelijk heeft gemaakt, dan is het wel dat er geen twee mobiele ontmoetingsplekken hetzelfde zijn. En dat is maar goed ook! Juist het unieke ontwerp, de specifieke samenstelling van de mensen die de kar letterlijk en figuurlijk trekken en de veelheid aan onderwerpen die voorbijkomt, maakt deze plekken tot zinvolle tijdelijke transformaties van de openbare ruimte die verhoudingsgewijs weinig kosten en veel opleveren. Uiteindelijk gaat het om de betekenis die de bewoners eraan toe kennen. En die komt vooral voort uit de houding van de initiatiefnemers. Enkele tips die ik de aanwezigen meegaf: wees niet te bescheiden, zorg voor ambassadeurs, geef niet te snel op en blijf alsjeblieft gewoon jezelf. Echt contact tussen mensen is geen trucje, maar komt vanuit oprechte interesse in de ander en het vermogen om te luisteren zonder oordelen.’