‘Niemand zei nee toen we aanbelden’

‘Wat vind jij waardevol in de wijk?’ Met deze open vraag begint een gesprek met de Wijkwaardenkaart. ‘Als wij bewoners spreken over de wijk, gaat het vaak over wat niet goed gaat. Nu steken we het gesprek positief in. De bewoners zijn enthousiast en wij ook’, legt Hennie Joosten van Bindkracht10 uit bij de lancering van de Wijkwaardenkaart op 22 mei in Nijmegen.

‘De Wijkwaardenkaart is een tool om een betekenisvol gesprek te voeren over de buurt vanuit het perspectief van wijkbewoners. De bewoners kiezen zelf waarover ze vertellen’, legt onderzoeker Annica Brummel van het Lectoraat Versterken van Sociale Kwaliteit uit. Door juist vanuit het perspectief van de bewoner te kijken, maak je andere keuzes voor beleid of initiatieven. Ook geeft het inzicht in de leefbaarheid of aanknopingspunten voor participatie. De Wijkwaardenkaart is ontwikkeld door welzijnsorganisatie Bindkracht10 en de HAN University of Applied Sciences, vanuit de Werkplaats Sociaal Domein Arnhem en Nijmegen en gebaseerd op de gesprekstool ‘Waarde van Welzijn’.

Ontwerp

Op de Wijkwaardenkaart staan duidelijke afbeeldingen met thema’s zoals genieten van de natuur of me veilig voelen. Bewoners kiezen zelf uit de thema’s op de kaart en vertellen wat ze daaronder verstaan. ‘Zij geven er woorden en betekenis aan. Er komen misschien andere thema’s aan bod, dan je vooraf als professional had verwacht’, legt Annica uit. Het ontwerp van de Wijkwaardenkaart nodigt uit om het gesprek te voeren. Het is begrijpelijk voor iedereen. De ondersteunende afbeeldingen zijn uitnodigend voor een divers publiek.

Unieke verhalen

Verschillende partijen hebben de Wijkwaardenkaart al in de praktijk ingezet. Zo ging Bindkracht10 met de kaart op pad in de wijk Woenderskamp in Nijmegen Noord. ‘In de ijskou’, zegt projectleider Fenna Hendriks van Bindkracht10. ‘We waren bang dat mensen niet in de deuropening wilden praten, maar ze bleven staan. We hebben met 86 bewoners gesproken. Het zijn korte gesprekken, maar je hebt zoveel waardevolle informatie.’ Projectleider Hennie Joosten van Bindkracht10 vult aan: ‘We vinden het belangrijk om te weten hoe het wonen in de wijk wordt ervaren. De eigen verhalen van de bewoners staan centraal. Het blijkt eenvoudig om met de kaart het gesprek aan de deur te voeren. Het levert veel unieke verhalen op en ook wensen, ideeën en behoeftes voor de wijk. Als wij bewoners spreken over de wijk, gaat het vaak over wat er niet goed gaat. Nu steken we het gesprek positief in. Bewoners waren enthousiast; ze willen echt weten wat ik te vertellen heb, zeiden ze.’

Loslaten

Ook woonconsulent Norma Goossens van Talis deelt haar verhaal over de inzet van de kaart, dit keer in de wijk de Voorstenkamp in Nijmegen. ‘Samen met Gemeente Nijmegen, woningcorporaties Woonwaarts, Portaal en Bindkracht10 signaleerden we een probleem met afval in de wijk. Er kwamen vaak klachten binnen en de vuilnismannen reden af en aan om containers te legen. We wilden graag met de bewoners in gesprek hierover.’ Opbouwwerker Jeanine Vermeulen van Bindkracht10 vult aan: ‘We verkenden de mogelijkheden met de Wijkwaardenkaart en kwamen tot de conclusie dat we ons startpunt, het afvalprobleem, moesten loslaten.’

Tijdens een grote wijkactie spraken ze bewoners aan en gingen daarnaast nog langs de deuren. Jeanine vertelt: ‘Niemand zei nee toen we ze aanspraken. We hadden de actie aangekondigd en de bewoners waren nieuwsgierig toen ze de kaart zagen.’ Norma: ‘Bewoners gaven aan dat ze ‘zich veilig voelen’ en ‘contact hebben met andere mensen’ het belangrijkste vonden aan het leven in de wijk. Afval werd bijna niet genoemd.’ Op de achterkant van de kaart is ruimte voor een verdiepende, gesloten vraag: ‘Hier vroegen we hoe mooi ze de wijk vonden op een schaal van 1 tot 5. Slechts een enkeling noemde hier het afval en zelfs zij gaven de wijk nog minimaal een 3 uit 5 sterren’, vertelt Jeanine.

Bewoners voorop

Dat niet alleen professionals de Wijkwaardenkaart kunnen gebruiken, blijkt wel uit een wijk in Venlo waar de bewoners zélf in de lead zijn. Docent-onderzoeker Ester Klaassen van HAN Social Work en de Werkplaats Sociaal Domein vertelt: ‘De wijkbewoners wilden graag verhalen in de wijk ophalen, om daarmee in gesprek te gaan met de gemeente over het goed inrichten van het gemeenschapshuis. Ze wilden ook de samenhang in de wijk vergroten.’ Vijf van deze actieve bewoners gingen de wijk in met de gesprekstool ‘Waarde van Welzijn’. ‘Zij hebben daarmee 30 mensen gesproken. Die 30 mensen zijn uitgenodigd om zelf gesprekken te voeren met buurtgenoten, maar dan met de Wijkwaardenkaart. Elk een stuk of vijf.’ Op die manier worden er potentieel 150 mensen bereikt. Momenteel zijn de enthousiaste bewoners getraind en zijn ze bezig met het voeren van de gesprekken.

Training

Het is de bedoeling dat je het collectieve verhaal op basis van de resultaten vervolgens terugbrengt bij de bewoners. ‘Want,’ vertelt Hennie, ‘het is niet alleen ophalen, maar ook de trends er uithalen. Je maakt een verslag van het gesprek, voert de gegevens in en analyseert deze. Het is niet zomaar een ding dat je erbij doet. In de handleiding adviseren we een training te geven en eerst te oefenen. Mensen kunnen bij de HAN ook een cursus volgen hiervoor. Je leert dan hoe je bewoners bereikt en hoe je de gegevens verwerkt en analyseert.’

Praatplaat

Norma vertelt over haar verhaal in De Voorstenkamp: ‘We maken nu een praatplaat. Deze willen we in meerdere buurtgesprekken laten zien, zodat de bewoners met elkaar in gesprek kunnen hierover.’ Dat visualiseren belangrijk is, blijkt ook uit de betrokkenheid van verhelderaar Frank Los. Om abstracte verhalen om te zetten in begrijpbare clusters van beelden, is een tekenaar als hij nodig. De uiteindelijke praatplaat is een belangrijk instrument om inwoners ook na het ophalen van de verhalen in de lead te laten.

Wordt vervolgd

Om het daadwerkelijke eigenaarschap van bewoners over hun eigen leefomgeving te vergroten nadat gegevens zijn opgehaald door de Wijkwaardenkaart, onderzoeken we momenteel de ontwikkeling van een digitale praatplaat. Deze tool helpt professionals om samen met inwoners collectieve waarden in kaart te brengen en de dialoog aan te gaan over de kwaliteit van de leefomgeving. De 5 actieve wijkbewoners van Venlo zijn enthousiast om in dit onderzoek te participeren. Wordt vervolgd.