Bewonerscollectieven: leer van elkaars dilemma’s

Projectleider Kristel Jeuring zet zich bij het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve Bewoners (LSA) en WijkWijzer met hart en ziel in voor een sterke rol voor bewoners bij de wijkaanpak. Maar ze ziet ook welke drempels en dilemma’s bewoners tegenkomen als ze in het vaarwater van gemeente en welzijnswerk komen. Daarom pleit ze ervoor dat bewonerscollectieven hun kennis delen. ‘Het mooie is dat er altijd wel een ander collectief is dat tegen een bepaald probleem is aangelopen en met wie je kan sparren.’

Jeuring is inmiddels een veteraan bij het LSA. Met 9 jaar werkervaring bij LSA ziet, hoort en weet ze wat er speelt in wijken, buurten en bij bewoners. De betrokkenheid van bewoners begint vaak klein, vertelt Jeuring: ‘Het begint met gemeenschapsopbouw. Dat is iets wat mensen onderling doen, het hoeft niet georganiseerd te zijn in een formeel bewonerscollectief. Het is omkijken naar elkaar, een praatje maken bij het schoolplein, af en toe eens vragen hoe het met die ene buurman die nu al wel erg lang niet buiten is geweest.’

De betrokkenheid van bewoners begint vaak klein, vertelt Jeuring: ‘Het begint met gemeenschapsopbouw. Dat is iets wat mensen onderling doen, het hoeft niet georganiseerd te zijn in een formeel bewonerscollectief. Het is omkijken naar elkaar, een praatje maken bij het schoolplein, af en toe eens vragen hoe het gaat met die ene buurman die nu al wel erg lang niet buiten is geweest.’

‘Gemeenten vinden gemeenschapsopbouw vaak lief en leuk als het op deze schaal blijft. Maar als bewoners op een gegeven moment in vaarwater komen dat oorspronkelijk van de gemeente of welzijnswerk was, bijvoorbeeld als ze het buurthuis zelf willen runnen, wordt de samenwerking ingewikkelder. Gemeenten worden dan vaak zenuwachtig’, vertelt Jeuring, ‘want wat betekent het voor hun financiën? En welke risico’s lopen ze?’

Van sportvereniging naar meer

Jeuring geeft als voorbeeld een sportvereniging in Deventer, die vanuit hun centrale rol in de wijk uiteindelijk veel meer zijn gaan doen dan sport. ‘Ze begonnen met huiswerkbegeleiding, en toen de sportvelden overdag leeg waren, zijn ze activiteiten gaan doen met ouderen. Toen ze van die ouderen hoorden dat ze hun thuiszorg niet geregeld kregen, begonnen ze daarin mee te denken, en voor ze het wisten deden ze een deel van het pgb van deze mensen.’ Het is een vertrouwde plek geworden, waar bewoners dingen kwijt kunnen die ze niet zo snel aan hulpverleners zouden vertellen. De sportvereniging is allerlei informele zorgtaken op zich gaan nemen, waardoor mensen minder formele zorg nodig hebben.

‘En dan wordt het interessant’ vertelt Jeuring, ‘want willen partijen die zich met zorg bezighouden dit financieren, omdat hen een deel van de zorgtaken uit handen wordt genomen? De sportvereniging kan niet van tevoren voorspellen hoeveel zorg ze op zich gaan nemen, omdat ze niet met doelgroepen werken. Hoe zorg je er dan voor dat officiële partijen het vertrouwen hebben om financiering te geven?’

Praktische dilemma’s

Zo krijg je met ingewikkelde processen te maken als bewoners(collectieven) dichtbij het werk van gemeente en welzijnswerk komen. ‘Maar het mooie is dat er altijd ergens een groep bewoners is die al een keer tegen hetzelfde probleem is aangelopen’, aldus Jeuring. Daarom willen LSA en WijkWijzer stimuleren en faciliteren dat groepen bewoners van elkaar kunnen leren. ‘We krijgen soms hele praktische vragen. Als bewoners bijvoorbeeld een gebouw van de gemeente gaan gebruiken om een ontmoetingsplek te runnen, wie krijgt dan allemaal toegang tot de sleutel, en wat vindt de gemeente daarvan? Of een bewonerscollectief gebruikt een gebouw om huiswerkbegeleiding te geven, maar dat gebouw functioneert al als ontmoetingsplek. Dan is er al budget in het potje ontmoeting, maar hoe zorg je dat jij dat budget ook kunt gebruiken? Vaak als wij zo’n vraag krijgen, weten we wel een andere groep bewoners die voor hetzelfde vraagstuk heeft gestaan en die weet hoe je bepaalde problemen moet omzeilen, omdat ze er zelf ook al een keer over zijn gestruikeld.’

Kennis delen

LSA en WijkWijzer spannen zich in om verschillende bewonerscollectieven bij elkaar te brengen, zodat kennis en ervaring gedeeld kan worden. Jeuring noemt als voorbeeld een bewonerscollectief dat wilde weten hoe ze meer invloed kunnen hebben op de begrotingen die opgesteld worden: ‘Hier organiseerden we een online sessie over waarin we met meerdere bewonerscollectieven in gesprek gingen: heeft iemand hier al ervaring mee? Zijn er dingen die we nog moeten onderzoeken? Moet er een keer een jurist bij komen?’ Een ander collectief wilde weten hoe ze een ondernemingsplan moesten maken. Hoe doe je vervolgens de financiering? Welke risico’s komen hierbij kijken? ‘Als je bewonerscollectieven bij elkaar brengt, blijkt dat ze elkaar goed kunnen helpen met hun ervaring en expertise’, vertelt Jeuring.

Blijf niet met vragen zitten

De oproep van Jeuring is dan ook om niet te blijven zitten met dilemma’s die je als bewoner of collectief hebt. ‘We organiseren graag een (online) bijeenkomst met andere bewoners om over bepaalde dilemma’s van gedachten te wisselen. Daarnaast staan we ook te springen om vragen te beantwoorden van bewoners(collectieven) of professionals die gewoon even met ons willen sparren. Er is ruimte om vragen of dilemma’s, klein of groot, samen te onderzoeken: ‘Of het nou gaat om de grotere beleidsvragen, of om de vraag wie de sleutel van het gebouw mag hebben. We kunnen meedenken, koppelen aan mensen die het al eerder hebben gedaan of mensen inzetten. Ook kunnen we een leerprogramma opzetten, omdat we al eerder gemeenten/bewoners hebben gezien die hier op dezelfde manier mee worstelen.’