Voorkom onderzoeksmoeheid van bewoners

In Nederland wordt volop onderzoek gedaan door universiteiten, hogescholen en onderzoeksbureaus. Onderzoekers weten de meest kwetsbare buurten vaak goed te vinden. Sommige gebieden worden overvraagd, waardoor onderzoekers soms liever op afstand gehouden worden.

Onderzoeksmoeheid gaat over de teleurstelling die optreedt wanneer onderzoekers geen kennis of waarde teruggeven aan de wijk. In de nieuwe editie van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken deelt WijkWijze Anneke Brock haar inzichten over actiegericht onderzoek als manier om onderzoeksmoeheid te voorkomen. Daarnaast wordt het onderzoekscollectief Wijkwijs uit Rotterdam uitgelicht. Dit collectief laat zien hoe je weerstand van bewoners kunt voorkomen.

Hoe voorkom je zogeheten onderzoeksmoeheid van bewoners?

Er wordt binnen de twintig focusgebieden, en daarbuiten, veel onderzoek gedaan door diverse samenwerkingsbanden tussen universiteiten, hogescholen, onderzoekers, beleidsmakers en bewoners. Deze kenniscoalities zorgen ervoor dat verschillende perspectieven samenkomen en dat er efficiënter en effectiever wordt gewerkt aan oplossingen. Maar wel onder de voorwaarde dat er aandacht is voor het voorkomen van onderzoeksmoeheid. “Het is belangrijk dat we onderzoek doen waar bewoners ook wijzer van worden”, stelde Brock in een interview met WijkWijzer in 2024. Daarom is het belangrijk om te werken aan de randvoorwaarden voor onderzoek met impact in de twintig focusgebieden van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. “Actieonderzoek, met een focus op nabijheid, wederkerigheid en gelijkwaardigheid, is een mooie manier om een grote leergemeenschap te inspireren. Het leidt hopelijk tot meer vertrouwen onder bewoners en de uitvoerende professionals”, vertelt Brock.

“Onderzoekers lijken zich steeds meer te verbinden voor een helder doel: een toekomst waarin onder-zoek niet in een la belandt, maar daadwerkelijk een positieve impact heeft op de leefsituatie en het vertrouwen van bewoners”Anneke Brock

Uitgangspunten bij het voorkomen van onderzoeksmoeheid

WijkWijzer publiceerde in 2023 de Onderzoeksagenda Leefbaarheid en Veiligheid. Hierin worden een aantal uitgangspunten geschetst voor onderzoekers die helpen bij het voorkomen van onderzoeksmoeheid.

1. Kwaliteitscultuur Een goede kwaliteitscultuur van onderzoek zou ook moeten leiden tot een goede kennisbenutting. Een belangrijk onderdeel van een kwaliteitscultuur is het zichtbaar maken hoe onderzoek doorwerkt naar de praktijk.
2. Overzicht en coördinatie Er lopen vaak meerdere onderzoeken tegelijk in een wijk, waardoor onderzoekers of studenten de bewoners in kwetsbare wijken overvragen. Onderzoeksmoeheid voorkomen kan onder meer door lokaal te zorgen voor overzicht en coördinatie van de lopende onderzoeken. Zodoende kan ook besloten worden om bepaald onderzoek bewust niet uit te voeren.
3. Gelijkwaardige positie van bewoners Onderzoekers dienen niet alleen kennis op te halen, maar ook actief kennis of waarde terug te geven aan de wijk. Bewoners, professionals en ervaringsdeskundigen moeten worden benaderd als volwaardig partner en als coproducent van kennis en onderzoek. Dit impliceert dat zij gewaardeerd en betaald moeten kunnen worden voor hun deelname of ervaringskennis, dat zij worden gevraagd hoe zij bij andere stappen betrokken willen worden, dat rapportages écht toegankelijk worden gemaakt voor de deelnemers aan het onderzoek en dat input snel in acties wordt omgezet.

Door WijkWijzer wordt er momenteel gewerkt aan een nieuwe versie van de Onderzoeksagenda Leefbaarheid en Veiligheid, met meer aandacht voor de geleerde lessen op het gebied van impactvol en actiegericht onderzoek.